حقوق مالی زن پس از طلاق
حقوق مالی زنان پس از طلاق در نظام حقوقی ایران، با در نظر گرفتن اصول فقه اسلامی و قوانین مدنی، به نحوی تنظیم شده که تضمین کننده ی امنیت مالی و حمایت از زنان در دوران پس از جدایی از همسر خود باشند. این حقوق به طور کلی به منظور جبران بخشی از خسارت های اقتصادی و روانی زنان در زندگی مشترک در نظر گرفته می شوند و به آن ها کمک می کنند تا در این دوره دشوار و آزار دهنده، مشکلات مالی کمتری را تجربه نمایند. در ادامه به معرفی و بررسی هر یک از حقوق مالی زن پس از طلاق خواهیم پرداخت.
مهریه
مهریه، یکی از مهم ترین و اساسی ترین حقوق مالی زنان در چارچوب ازدواج در نظام حقوقی ایران است که به محض وقوع عقد نکاح، بر عهده ی مرد قرار می گیرد و زن مالک آن می گردد. مهریه می تواند به اشکال مختلفی مانند پول نقد، ملک، جواهرات یا هر نوع مال دیگری تعیین شود. از آن جا که مهریه به عنوان پشتوانه مالی و اقتصادی زن در ازدواج به شمار می آید، یکی از ابزار های کلیدی زنان برای تأمین مالی در صورت بروز مشکلات یا جدایی می باشد. حتی در مواردی که زن و شوهر به طلاق رضایتی می رسند، زن همچنان می تواند مهریه خود را مطالبه کند.
به ویژه در طلاق های رجعی، زن تا پایان مدت عده حق دریافت نفقه و مهریه خود را دارد و می تواند از این حق قانونی بهره برداری کند. مهریه همچنین می تواند در قالب توافقی میان طرفین اقساطی شود یا مرد به دلیل ناتوانی مالی، درخواست تعدیل در پرداخت آن داشته باشد. مهریه یکی از حقوق غیرقابل سلب است و زن در هر زمان می تواند با مراجعه به دادگاه، مهریه خود را به اجرا بگذارد و حتی از طریق توقیف اموال مرد، به دریافت آن اقدام نماید.
نفقه
نفقه، یکی دیگر از حقوق مالی مهم زنان پس از طلاق می باشد که به طور قانونی تأمین هزینه های ضروری زندگی زن، شامل خوراک، پوشاک، مسکن و سایر نیاز های روزمره، بر عهده ی شوهر قرار می گیرد. بر اساس قوانین مدنی ایران، شوهر حتی در صورتی که زن شاغل باشد و درآمد مستقلی داشته باشد، موظف به پرداخت نفقه است. این حق تا پایان مدت عده که به عنوان دوره ای مشخص پس از طلاق تعریف شده و زن در این مدت نمی تواند ازدواج مجدد کند، برای او محفوظ می ماند.
در طلاق رجعی، یعنی زمانی که امکان بازگشت به زندگی مشترک وجود دارد، اگر زن ناشزه نباشد (یعنی از انجام وظایف زناشویی امتناع نکرده باشد و از شوهر خود تمکین کرده باشد)، مرد ملزم به پرداخت نفقه است و این تعهد تا پایان عده ادامه دارد. اما در طلاق بائن که به معنی قطع کامل روابط زناشویی است، مرد تنها در صورتی که زن باردار باشد، موظف به پرداخت نفقه او تا زمان تولد فرزند می باشد.
اجرت المثل ایام زناشویی
اجرت المثل ایام زناشویی به معنای حق قانونی زن برای دریافت دستمزد بابت کار هایی می باشد که در طول زندگی مشترک انجام داده، اما به لحاظ شرعی و قانونی تعهدی به انجام آن ها نداشته. این حق به زن اجازه می دهد در صورتی که کار هایی نظیر نظافت منزل، پخت و پز، یا مراقبت از فرزندان را بدون نیت تبرع (بدون قصد بخشش یا انجام بدون مزد) انجام داده باشد، درخواست دریافت اجرت معادل آن خدمات را مطرح نماید.
اجرت‌المثل بر اساس معیار های عرفی جامعه، شرایط زندگی مشترک و میزان مشارکت زن در انجام این وظایف تعیین می شود. در واقع، این حق در راستای جبران کار های زن در زندگی زناشویی است که اصولاً بر عهده او نبوده، اما او بدون چشم داشت یا درخواست مزد، آن ها را انجام داده است. برای اثبات این ادعا، زن می تواند به شهادت شهود، مدارک یا هرگونه شواهد دیگری استناد کند.
تصنیف اموال
تصنیف اموال از جمله مهم ترین حقوق مالی می باشد که برای زنان در هنگام طلاق در نظر گرفته شده و به عنوان یک سازوکار حمایتی در قانون مدنی ایران تعریف شده است. این حق به زن اجازه می دهد که در صورت وقوع طلاق به درخواست مرد و با وجود شرط تصنیف اموال در عقدنامه، از نیمی از دارایی هایی که مرد در طول دوران زندگی مشترک کسب کرده است، بهره‌مند گردد.
این شرط، معمولاً در ضمن عقد نکاح ذکر شده و با امضای زوجین تأیید می شود. تصنیف اموال به این معناست که دارایی هایی که در طول زندگی زناشویی و به واسطه تلاش های مشترک به دست آمده اند، به طور مساوی بین زن و مرد تقسیم شوند. این دارایی ها ممکن است شامل املاک، وجوه نقد، سرمایه گذاری ها، وسایل نقلیه و حتی اموال غیرمنقول باشد.